Kurumsal Kapitalizm Nedir?

Büyük şirketler, dünyanın pek çok gelişmiş ülkesinde ekonomik üretime ve iş piyasasına hâkim olmaya devam ediyor. Bu ülkelerin ekonomik sistemleri, daha yüksek kar veya gelir elde etmek için üretim faktörlerinin ve işletme araçlarının özel mülkiyetine dayanmaktadır. Bu şirketlerdeki karar alma ve yatırımlar veli ve üretim faktörlerinin sahipleri tarafından belirlenirken, bitmiş ürünlerin fiyatları ve dağıtımları piyasa talebi ve arz tarafından belirlenir. Özel mülkiyet, rekabetçi piyasa, ücretli emek ve bir fiyat sistemi ile karakterize edilen ekonomik sistem kapitalizm veya kapitalist piyasa ekonomisi olarak adlandırılır.

Kurumsal Kapitalizm

Kurumsal kapitalizm, üretim faktörlerini ve ürettikleri kar miktarını kontrol eden hiyerarşik ve bürokratik şirketlerin hakim olduğu kapitalist bir piyasa ekonomisidir. Bu şirketler bir bireye veya iflastan sorumlu olan bir gruba aittir. Gelişmiş ülkelerin çoğundaki şirketler sınırlı bir sorumluluğa sahiptir ve tek bir mülkiyete kıyasla daha az düzenlenir ve hesap verebilirler. Şirketler, yatırımlarını finanse etmek için sermaye toplamak amacıyla işlerinin bir kısmını halka hisseler halinde satıyorlarsa halka açık tüzel kişiler de olabilirler. Ancak hissedarlar, şirketi kendileri adına idare edecek yöneticileri atayacaktır. Yöneticiler, şirketi yatırımcı kararlarının çoğunun üst düzey yöneticiler tarafından alındığı hiyerarşik güçler aracılığıyla yönetebilirler.

Kurumsal Kapitalizmin Özellikleri

Kurumsal kapitalizm, sanayileşme ve büyük işletmelerin hakimiyeti ve yatırımcıların sınırlı sorumlulukla yatırım yapmalarına izin veren politikalar ile karakterizedir. Yüksek sanayileşme hızı, teknolojinin daha fazla kullanılmasına ve geniş taşıma araçlarına yol açmıştır. Büyük şirketlerin yükselişi, ABD gibi gelişmiş ülkelere Afrika ve Orta Doğu dahil olmak üzere ekonomik olarak depresyonda olan ülkelerden göç yol açtı. Büyük şehirlere, özellikle de 1860'larda Chicago gibi ABD'nin Kuzey kentlerine göç, kontrolsüz bir büyüme, yetersiz konut ve yaşam standartlarının bozulma hissi verdi. Kurumsal kapitalizm aynı zamanda, uygun çalışma koşullarına ve yapılan iş için daha iyi ücrete sahip olma haklarını içeren hakları için toplu olarak mücadele etmek üzere işçilerin sendikalaşmasının artmasıyla da karakterize edilir.

Kurumsal Kapitalizmin Eleştirileri

Büyük şirketler ve şirketler, düzenleyici kurumlar ve politikaları dahil olmak üzere bu ortamlardaki devlet politikaları üzerinde daha fazla etkiye ve güce sahiptir. Dolayısıyla, hükümet kararlarının ve politikalarının çoğunun bu kadar büyük şirketleri tercih ettiği görülmektedir. Kurumların, politikalarını beğenecek ve devlet ihaleleri verebilecek adayları destekleyerek bir ülkenin politikasını da etkilemesi muhtemel. Kurumsal kapitalizm ayrıca sosyal eşitsizliklerden, işsizlikten ve işçilerin baskısından sorumludur. Çevreciler, kurumsal kapitalizmin, kaçınılmaz olarak doğal kaynakların tükenmesine yol açan sürekli ekonomik büyüme gerektirdiğini savundu. Geleneksel yaşam biçimine müdahale etti ve küresel yoksulluk ve küçük sanayicilerin ve şirketlerin çöküşünü sağladı.

Olumlu etkiler

Kurumsal kapitalist sistemin eleştirilerine rağmen, bu ekonomik yapıyla büyük kazanımlar sağlandı. Serbest piyasa üretimi ve fiyatları kontrol ettiğinde ve kaynakların tahsis edilmesinin ardından gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) büyümesinin gerçekleşmesi muhtemeldir. ABD, Kanada ve Avustralya gibi kapitalist ekonomilerin daha yüksek gelir artışı göstermesi muhtemeldir. Kurumsal kapitalizm ayrıca bir ülkenin politik özgürlüğünü teşvik eden ekonomik özgürlüğü de arttırır.